Een 3D omgevingsplan leidt ons naar een duurzame toekomst

Diverse gemeenten zijn gestart met pilots om kennis en ervaring op te doen over een omgevingsplan. Deze pilots zijn vooral gericht op het integreren en harmoniseren van bestemmingsplanvoorschriften en het afstemmen van bestaande verordeningen. Eén ding wordt daarbij vaak over het hoofd gezien: het stellen van regels voor het gebruik van de ondergrond. Momenteel is de regel wie het eerst komt, het eerst maalt. Met het oog op een duurzame toekomst van de stad is dit echter niet langer houdbaar.

Een duurzame ondergrond

De ondergrond biedt veel kansen voor de transitie naar een duurzame stad. Het gemeentelijk omgevingsplan is hét instrument dat hierin kan voorzien. Denk bijvoorbeeld aan ondergronds gebruik van parkeervoorzieningen, fietsenstallingen, riolering en andere voorzieningen om wateroverlast op straat te voorkomen. Maar natuurlijk ook het veiligstellen van een duurzame energievoorziening.

Energiebesparing in bestaande woningen

Een duurzame energievoorziening begint al bij energiebesparing. Van de totale CO₂ uitstoot van de stad is de gebouwde omgeving voor ongeveer een derde verantwoordelijk. Er worden daarom in het omgevingsplan strengere eisen gesteld aan de energieprestatie van woningen en kantoren. Het is echter de vraag of strengere eisen echt zullen helpen om een energiezuinige woningvoorraad dichterbij te brengen. De grootste winst valt namelijk te behalen in energiebesparing in bestáánde woningen. Om dit te bereiken zullen woningcorporaties en private eigenaren bereid moeten zijn om te investeren. Het is wel de vraag of de gemeente dit kan en wil faciliteren.

Energieneutrale woningen in 2040

Naast energiebesparing is energieneutraal een speerpunt. De totstandkoming van energieneutrale woningen in 2040 is voor veel gemeenten een ambitie. Om die ambitie waar te maken zijn gemeenten meer aangewezen op warmte- en koudeopslag, geothermie en stadsverwarming, want het gas gaat uiteindelijk verdwijnen.

De totstandkoming van energieneutrale woningen in 2040 is voor veel gemeenten een ambitie.

Diverse onderzoeken wijzen echter uit dat de ondergrond van een woning niet overal geschikt is voor een duurzame warmtevoorziening. Gelukkig is het elektrisch verwarmen van woningen ook een optie, mits er lokaal voldoende duurzame elektriciteit wordt opgewekt. Daarvoor is wel een versterking nodig van het elektriciteitsnetwerk om overbelasting te voorkomen. Hiervoor zouden we smart grids kunnen uitrollen. Een lokaal elektriciteitsnet dat gebruik maakt van big data en wat ervoor zorgt dat de lokale vraag en het aanbod van duurzame elektriciteit meer in balans wordt gebracht.

Het belang van een 3D omgevingsplan

Een goed omgevingsplan dient met al deze aspecten rekening te houden. Kennis van de ondergrond moet gekoppeld worden aan de bovengrondse ontwikkeling van functies. Daarmee neemt het belang van digitale 3D omgevingsplannen toe. Voor reguliere bestemmingsplannen zijn al experimenten gedaan met 3D visualisaties, maar die hebben voornamelijk betrekking op de bovengrond. De digitale standaard voor ruimtelijke plannen zal straks ook geschikt moeten zijn voor toepassingen voor de ondergrond. Dan pas zijn integrale afwegingen mogelijk tussen bovengrondse en ondergrondse ruimtelijke ontwikkelingen. Een 3D omgevingsplan is daarmee een cruciaal instrument voor gemeenten om regisseur te zijn van hun duurzame toekomst.

Wilt u uw team (tijdelijk) versterken met een professional die kennis en expertise heeft op het gebied van de Omgevingswet? Bel of mail vandaag nog voor een kennismakingsgesprek met Guido Termont, Directeur Ruimte & Infra, guidotermont@jsconsultancy.nl of 06 – 33 32 19 61.